PvdA, Algemene Beschouwing, Begroting 2016

Mevrouw de voorzitter,

Op zoek naar een mooie opening van deze beschouwing, na uiteraard de ambtelijke organisatie te danken voor al haar werk nodig om de raad weer een begroting ter bespreking voor te leggen, bleef een zinnetje gesproken tijdens de Politieke Avond door mijn hoofd spoken: ‘Lingewaard concentreert zich op wat we moeten doen, op onze wettelijke taken’. Het is mijns inziens de kern van deze begroting, voorzitter: een focus op kerntaken, het beperken van de uitgaven, het in de greep houden van de lasten. Een klassiek liberale begroting, zou je zeggen.

Voorzitter, de begroting die hier vandaag aan ons is voorgelegd is een begroting die gekenmerkt wordt door een nadruk op wat de politicoloog Ido de Haan ooit ‘staatsbeheer’ heeft genoemd: een nadruk op het beheersen van uitgaven en het naleven van regels. Naar het oordeel van De Haan was dit tegengesteld aan ‘zelfbestuur’, een politiek die meer aandacht heeft voor het scheppen van mogelijkheden voor mensen het heft in eigen hand te nemen. Het verschil tussen beide begrippen kan wellicht het best duidelijk gemaakt worden met opnieuw een voorbeeld uit de Politieke Avond. Hier vond een op zichzelf aardig één-tweetje plaats tussen de fractievoorzitter en de wethouder namens Lokaal Belang Lingewaard over de Participatiepunten. Deze stonden niet vaak genoeg in de begroting. Dat lijkt me juist: voor een instituut waar het college veel van verwacht op het gebied van die befaamde transformatie in het sociale domein is slechts een vermelding in een bijzin op pagina 41 nogal karig. Maar het gaat me om wat er vervolgens gebeurde. Deemoedig boog de wethouder het hoofd, tussen neus en lippen door gaf hij aan dat het heel wel mogelijk was de Participatiepunten nadrukkelijker onder controle van het college, het gemeentehuis en de raad te brengen. Een opvatting zo diametraal tegengesteld aan de kern van waar we in het sociaal domein naar toe zouden moeten dat ze mij de vraag ontlokt of dit een opvatting is van het college als geheel? Kiezen we in der daad staatsbeheer boven zelfbestuur, controle boven vertrouwen.

Voorzitter, ik ben bang van wel. In onze Algemene Beschouwing bij de kadernota die aan deze begroting ten grondslag ligt wezen we al op de daarin gekozen koers richting een kleinere overheid. Deze begroting, met als motto het door mij aangehaalde zinnetje over onze wettelijke taken, ademt eenzelfde geest. Opnieuw stellen wij daar een beeld tegenover: het beeld van een betrokken overheid die naast inwoners staat, actieve solidariteit als motor van de transformatie in het sociale domein en de gedachte dat zeggenschap en betrokkenheid van inwoners niet lastig maar juist kansrijk is. Het is meer dan ooit tijd het gesloten bastion dat de overheid is open te breken, mensen zeggenschap te geven over hun eigen omgeving en regie over hun eigen leven. En daarbij mag het niet uitmaken of ze nu in de Bijstand zitten of bij een bank werken, of ze nu ziek zijn of gezond, of ze nu jong zijn of oud.

We komen binnenkort als raad te spreken over het overkoepelende beleidsplan voor het sociale domein en u kunt op dat moment voorstellen van ons verwachten om deze ideeën handen en voeten te geven. Zoals we dat eerder gedaan hebben met ons initiatiefvoorstel overheidsparticipatie dat volgende week op de agenda staat. Voor vandaag beperken we ons tot een initiatief met een bewezen effectiviteit dat precies doet wat we voor ogen hebben: het project Tha Bus waarin jongeren die zelf te maken gehad hebben met jeugdzorg voorlichting geven op scholen. Begroting_motie_PvdA_Bus Ook zullen we voorstellen steunen van anderen die een creatief en toekomstgericht denken over sociale voorzieningen in onze gemeenten stimuleren.

Maar daarmee zijn we er nog niet. Want de begroting mag dan vooral een financieel in plaats van beleidsmatig kader geworden zijn, dat wil niet zeggen dat met betrekking tot de financiën overal even zorgvuldig gewerkt wordt. In de eerste plaats hangen de ontwikkelingen rondom tuinbouwgebied Bergerden als een zwaard van Damocles boven ons hoofd. Hierbij verzoeken wij vooral om openheid, en wel zo snel mogelijk. In de begroting gaat het nog om ‘forse financiële gevolgen’ en in een persbericht heeft de wethouder het over ‘een zure appel’ waar we doorheen zullen moeten bijten. Dergelijke metaforiek is echter onvoldoende, voorzitter. Daarom vragen wij het college voor het eind van dit kalenderjaar duidelijkheid te scheppen. Begroting_motie_PvdA_Bergerden

Daarenboven signaleren wij dat het college niet altijd even stevig recht doet aan door de raad gestelde kaders. Zo heeft de raad in november 2014 een nieuwe nota risicomanagement aangenomen waarin onder meer afspraken gemaakt zijn over onze weerstandscapaciteit. Bovendien is vorig jaar bij behandeling van de begroting een motie van D66, PvdA en GroenLinks aangenomen die het college vroeg voorstellen te doen de weerstandscapaciteit op voldoende niveau te brengen. In de kadernota was dit verzoek verwerkt, nu echter is juist dat plan aangepast. Zonder dat daar een deugdelijke motivatie aan ten grondslag ligt, een toelichting waarom we afwijken van door de raad gestelde kaders. Dat vinden wij onwenselijk en daarom stellen we voor terug te keren naar het voorstel gedaan in de kadernota. PvdA Weerstandscapaciteit

De raad vroeg met de vorig jaar aangenomen motie overigens eveneens om de ontwikkeling van scenario’s in geval van een tekort op de begroting. Nu constateren wij een tekort, maar echte, doordachte scenario’s die een keuze tussen verschillende beleidsrichtingen mogelijk maken ontbreken opnieuw. Daarvoor in de plaats krijgen we een drietal voorstellen om de opbrengst van een nog hoogst onzekere belastingverhoging alvast te bestemmen. Voorzitter, daar kunnen we toch niet mee akkoord gaan? De Partij van de Arbeid is geen tegenstander van het heffen van precario. Sterker nog, het was onze motie bij de behandeling van de begroting 2014 die vroeg om voorstellen dienaangaande, een motie die door de gehele raad gesteund werd. Dit rechtvaardigt echter niet om, zoals het college wil, maar vast eens een blanco cheque te vragen van drie ton voor ‘uitvoering van het collegeprogramma’. In plaats hiervan doen wij een voorstel de mogelijke opbrengsten van het heffen van precario te reserveren totdat er sprake is van voldoende rechtszekerheid om ze ook uit te geven. Vervolgens kan het college zich melden bij de raad met een beredeneerd bestedingsvoorstel. Begroting_Amendement_PvdA_precario_defintief

Mevrouw de voorzitter, ik kom tot een afronding. Ik heb willen betogen dat de voorliggende begroting in de ogen van de Partij van de Arbeid nog veel te veel blijk geeft van een angst voor de buitenwereld. Anders kan ik de nadruk op controle, op staatsbeheer boven zelfbestuur niet verklaren. Laten wij hier vanavond deze nadruk op controle doorbreken. Want als we gisterenavond, tijdens de inspirerende avond over meedoen in Lingewaard die wij samen met GroenLinks mochten organiseren een ding geleerd hebben, is het wel dat inwoners er klaar voor zijn: meer ruimte voor initiatief, meer vertrouwen vanuit het bestuur. Nu, mevrouw de voorzitter, de politiek nog.