Aanslagen in Lingewaard? Bij paniek vaart niemand wel

De dreiging van aanslagen in Lingewaard is niet gering. Althans, volgens onze burgemeester. Naar aanleiding van vragen gesteld door de VVD geeft burgemeester Marianne Schuurmans aan dat ‘overal in Nederland (…) op dit moment de dreiging [wordt] gevoeld van terreuraanslagen, Lingewaard is daarop geen uitzondering’. Daarnaast wordt aangegeven dat ‘extra waakzaamheid geboden is’ en dat ‘inspanningen erop gericht [zijn] zo goed mogelijk zicht te houden op bewegingen die er op kunnen duiden dat inwoners van Lingewaard zich aangetrokken voelen tot de Jihad’. Over de aanwezigheid van potentiele Syriëgangers in onze gemeente doet de burgemeester om veiligheidsredenen geen mededelingen.

De antwoorden van de burgemeester zijn zowel opvallend als onrustbarend. Opvallend omdat tijdens de Politieke Avond van 11 september 2014 naar aanleiding van de rapportage van de veiligheidsregio door de burgemeester nog werd aangegeven dat er in onze gemeente geen gevaar te duchten valt van radicalisering en jihadisme. Vraag: wat is er in de tussenliggende maanden veranderd?

Onrustbarend omdat er een dunne lijn loopt tussen waakzaamheid en angst. Een lijn waarvan verwacht mag worden dat bestuurders haar scherp op het netvlies hebben. Natuurlijk valt ook in Lingewaard nooit honderd procent veiligheid te garanderen, maar aangeven dat de kans op een aanslag in onze gemeente ‘niet gering’ is, is een schromelijke overdrijving van het risico.

De burgemeester verschuilt zich hier desgevraagd achter een ‘landelijke communicatielijn’ die haar deze uitlatingen zou voorschrijven. Doelt zij daarmee op het dreigingsniveau dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding dit moment hanteert? In het meest recente publieke verslag van het Dreigingsbeeld Terrorismebestrijding Nederland (DTN) staat dat de dreiging ‘substantieel’ is, maar dat is al het geval sinds maart 2013. In hetzelfde verslag wordt opgemerkt dat aanslagen in Nederland ‘voorstelbaar’ zijn, maar ook dat betrokken diensten verschillende maatregelen nemen deze te voorkomen en dat dit niet wil zeggen dat burgers zich in hun dagelijks leven hoeven aan te passen.

Natuurlijk rechtvaardigt een dergelijk dreigingsniveau enige waakzaamheid van bestuurders. Belangrijk echter is daarbij de realiteit niet al te zeer uit het oog te verliezen. Burgemeesters Ahmed Aboutaleb van Rotterdam en Eberhart van der Laan van Amsterdam hebben hierbij het goede voorbeeld gegeven door te verklaren dat het dreigingsniveau al langer substantieel is en dat dit niet wil zeggen dat de kans op aanslagen groot is. Zij hebben burgers verzekerd dat politie en inlichtingendiensten alles in het werk stellen om de veiligheid van Nederlanders te garanderen. Zij hebben daarmee angsten gekanaliseerd en burgers gerustgesteld. Niet door mogelijke dreiging te ontkennen, maar door deze in context te plaatsen en niet op te blazen.

Dat de burgemeester van Lingewaard vervolgens zonder pardon verklaard dat de kans op aanslagen hier niet gering is zonder die uitspraak van enige context te voorzien is ronduit gevaarlijk. Beatrice de Graaf, vooraanstaand terrorismedeskundige verbonden aan de Universiteit Utrecht, heeft uitgelegd dat de angst voor aanslagen en mogelijke verstrekkende maatregelen die door deze angst gelegitimeerd worden vele malen gevaarlijker zijn dan mogelijke aanslagen zelf. Hoezeer dat klopt mag blijken uit de reactie van de VVD Lingewaard. Er werd direct opgeroepen tot het zichtbaar bewaken van het gemeentehuis en de raadsvergaderingen. Dat is toch geen richting die we moeten willen gaan?

Het is aan bestuurders van elke Nederlandse gemeente zich rekenschap te geven van het feit dat hun uitspraken van invloed zijn op het veiligheidsgevoel van inwoners. Bij onze burgemeester lijkt dat onvoldoende tussen de oren te zitten. Dat is ernstig. Ten eerste omdat bestuurders werk zouden moeten maken van het wegnemen in plaats van het voeden van angst en onzekerheid bij burgers. Ten tweede omdat een open gesprek over veiligheid, radicalisme en maatregelen tegen terreur vooral gebaat is bij redelijkheid en realisme. Bij paniek vaart immers niemand wel.

Maarten van den Bos

Fractievoorzitter PvdA Lingewaard