Er is veel te doen over de jeugdzorg in Nederland. Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor zorg en ondersteuning voor kinderen en jongeren. Al sinds het begin is er veel onrust, omdat er te weinig geld zou zijn. Inmiddels is dat wel duidelijk, alle gemeenten komen geld tekort, ook Lingewaard. Via een informatienota meldde het college onlangs dat de laatste schatting – een tekort van anderhalf miljoen in 2018 – nog te voorzichtig was.
We komen dus veel geld tekort, en dan is het zaak in te grijpen. Alleen, waar er zowel op landelijk als elders ook op lokaal niveau veel onderzoek gedaan wordt naar de oorzaken van de grote tekorten in de jeugdzorg blijft dat in Lingewaard uit. Uit landelijk onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat sinds de overgang van de jeugdzorg naar gemeenten er ongeveer twaalf procent meer kinderen en jongeren gebruik maken van een vorm van jeugdzorg. Dat is opvallend.
In onze gemeente schiet het college echter direct in de crisismodus. Ook dat is opvallend. De afgelopen jaren werd van de daken geschreeuwd dat we er in Lingewaard financieel toch zo fantastisch voor stonden. Elke kritische opmerking onzerzijds daarover was eigenlijk onzin, volgens het college dan. De zogenoemde weerstandscapaciteit, waarmee gemeenten aangeven hoe goed ze in staat zijn om risico’s op te vangen, was bijzonder hoog. Categorie uitstekend. En dan nu is er een tegenslag en is er gelijk paniek.
En handelen uit paniek, zo weet iedereen, is nooit verstandig. Want wat wil het college doen? Het gaat een werkgroep oprichten die moet kijken hoe we twintig procent van de kinderen uit instellingen voor jeugdzorg kunnen krijgen. Weer naar huis, want dat is goedkoper. Dat klinkt mooi, maar wie weet of dat eigenlijk wel kan? En of daar wel het probleem zit? Komen die kostenstijgingen eigenlijk doordat er steeds meer kinderen en jongeren uit Lingewaard geholpen moeten worden in instellingen of uit huis geplaatst moeten worden, of zijn er andere oorzaken? Niemand die die vraag kan beantwoorden, want een zo simpele vraag als waar geven we dat geld eigenlijk aan uit, die kan men niet beantwoorden.
Dat lijkt vreemd, maar is eigenlijk niet eens meer echt verrassend. Uit het grote onderzoek naar de uitvoering van de WMO van vorig jaar weten we eigenlijk al dat consequente uitvoering en goede administratie geen vanzelfsprekendheid zijn in Lingewaard. Daar kwam vervolgens de uiterst vervelende brand in het gemeentehuis nog overheen. Maar het voortdurende mantra dat alles inmiddels weer op orde is ten spijt, krijgen wij nog steeds veel signalen dat veel in het sociaal domein administratief helemaal nog niet zo goed loopt. Veel van dat soort berichten gaven wij zo snel mogelijk door aan de wethouder, die daar steeds op reageerde met de mededeling dat hij er direct naar zou kijken. Vervolgens hoorden wij er in ieder geval niets meer van. Daarom nu een keer schriftelijke vragen, over het melden van zorg bij het CAK voor de betaling van eigen bijdrage die mensen verschuldigd zijn. Want als de gemeente dat niet doorgeeft, kan het zo maar zijn dat mensen achteraf met gigantische rekeningen geconfronteerd worden.
Gezien dit alles zou ons advies zijn eerst te bezinnen voor te beginnen. Eerst goed kijken hoe het komt dat we geld tekort komen voordat we een werkgroep vragen te beginnen met bezuinigen. Wij zullen daarom zo snel mogelijk voorstellen doen voor een andere koers. Geen paniek, gezond verstand gebruiken, eerst goed kijken, dan handelen.
Laten we hopen dat het college dat advies ter harte neemt. Want, eerlijk is eerlijk, ook dat valt in onze gemeente niet mee. Voor de tweede keer in een paar jaar zegde bijvoorbeeld de adviesraad WMO/Jeugd onlangs het vertrouwen in het college op. We stelden er al vragen over en vroegen naar aanleiding van de antwoorden een debat aan. Pas heel kort voor dat debat liet de wethouder weten dat er goede afspraken komen over de rol van de adviesraad, op basis waarvan deze ook rechtstreeks kan gaan adviseren aan de Gemeenteraad. Dat is precies wat de PvdA wil, want we hebben alle advies hard nodig.
De gemeente Lingewaard komt, net als vrijwel alle gemeenten in Nederland, geld tekort voor de jeugdzorg. In de Tweede Kamer gaan inmiddels veel stemmen op om extra geld beschikbaar te maken. Dat is hard nodig en daarom willen we dat ook Lingewaard de regering met klem laat weten dat er meer geld nodig is. Maar dat neemt niet weg dat we ook zelf veel beter moeten weten waaraan we precies wat uitgeven. Want voordat er gesproken kan worden over bezuinigingen moeten we eerst wel weten waarop precies. En wat de gevolgen zijn. Want voor de PvdA stond en staat voorop dat ieder kind, iedere jongere en ieder gezin zeker moet kunnen zijn van hulp en ondersteuning wanneer die nodig is.
